TRANSGENDER WOORDENLIJST

Algemene termen

SEKSE/GESLACHT

Het bij geboorte vastgestelde of na geslachtsverandering aangenomen geslacht. In Nederland beperkt dit zich tot mannelijk of vrouwelijk geslacht. Bij de geboorte wordt het geslacht vastgesteld op basis van seksespecifieke geslachtskenmerken. Voor het vaststellen van het geslacht bestaat echter geen eenduidige scheiding van biologische en uiterlijke geslachtskenmerken tussen man en vrouw. De scheiding tussen twee seksen die geheel verschillend zouden zijn komt daarom niet overeen met de werkelijkheid die intersekse en transgender personen ervaren.

GENDERIDENTITEIT

Dit is de diepgevoelde persoonlijke overtuiging van het behoren tot een bepaald geslacht, zijnde man of vrouw, beide of geen van beide. Bij transgender personen komt de genderidentiteit niet overeen met het bij de geboorte vastgestelde geslacht.

GENDEREXPRESSIE

De uiterlijke manifestatie van iemands genderidentiteit, wat zichtbaar is in gedrag, kleding, spraak, haardracht en lichaamskenmerken. Bepaalde kenmerken van genderexpressie worden doorgaans als mannelijk betiteld en andere als vrouwelijk. Hierin bestaan echter culturele verschillen. Transgender personen willen hun genderexpressie overeen laten komen met hun genderidentiteit.

SEKSUELE ORIËNTATIE

De fysieke, romantische en/of emotionele aantrekkingskracht tot een ander persoon. Op basis van de sekse van de andere persoon en de persoon die zich aangetrokken voelt tot deze persoon valt er onderscheid te maken tussen biseksualiteit, homoseksualiteit en heteroseksualiteit. De seksuele oriëntatie van transgender personen verschilt net zozeer als die van personen die niet transgender zijn.

TRANSGENDER

Een parapluterm voor mensen wiens genderidentiteit en/of expressie afwijkt van de sekse die hen bij de geboorte is toegewezen. Deze term omvat een spectrum aan genderdiverse mensen, waaronder transmannen, transvrouwen, crossdressers en vele anderen die zich niet (enkel) identificeren als man of vrouw. Tevens is het voor een deel van de groep een term waarmee men zich identificeert naast of als een vorm van genderidentiteit.

CISGENDER

Een term voor mensen wiens genderidentiteit en/of expressie niet afwijkt van de sekse die hen bij de geboorte is toegewezen.

Transgender termen

TRANSSEKSUEEL

Deze term komt voort uit het medisch jargon over transgender personen. Het betreft hier transgender personen die behoefte hebben aan medische aanpassing van hun lichaam zodat het lichaam zoveel mogelijk in overeenstemming is met de eigen genderidentiteit. Het is een kleine groep van de transgender personen die medisch gezien onder de noemer transseksueel wordt geschaard.

TRANSITIE

Het persoonlijke en sociale proces dat een transgender persoon doorgaat om te kunnen leven in het gewenste geslacht dat overeenkomst met de genderidentiteit. Dit proces, dat langdurig van aard kan zijn, omvat onder meer maar niet in alle gevallen medische en wettelijke aanpassingen (bijv. voornaamswijziging en geslachtsoperaties).

GESLACHTSAANSPASSENDE BEHANDELING

Het medische traject, van hormoonbehandeling en geslachtsoperaties, van transgender personen die volledig volgens het geslacht dat overeenkomt met hun genderidentiteit gaan leven. Dit traject wordt in Nederland aangeboden aan transgender jongeren van 12 jaar en ouder, waarbij de eerste operatie pas met 18 jaar plaatsvindt en aan volwassenen. In Nederland zijn twee gendercentra, bij het VUmc Amsterdam en UMC Groningen.

GENDERDYSFORIE

Een verouderde medische term voor de ‘psychische aandoening’ waar psychiaters en psychologen van achten dat transgender personen aan lijden. Deze term vat de zelfbeleving van transgender persoon enkel als psychisch fenomeen en voldoet daardoor niet.

TRAVESTIET

In onze maatschappij doorgaans een persoon die bij geboorte van het mannelijk geslacht is en uiting geeft aan zijn genderidentiteit door zich deels of volledig en soms tot regelmatig te kleden als persoon van het andere geslacht en zich daar goed bij voelt. Op dat moment uiten zij zich dus als vrouw, in hoeverre men zich ook als vrouw identificeert verschilt.

CROSSDRESSER

(zie travestiet)

DRAG QUEEN

Een genderexpressie van een man die door middel van het uitvergroten van bepaalde geslachts- en gedragskenmerken van een vrouw een vrouwelijke persona neerzet. Dit doet hij als uiting van zijn genderidentiteit en/of als vorm van entertainment.

DRAG KING

Een genderexpressie van een vrouw die door middel van het uitvergroten van bepaalde geslachts- en gedragskenmerken van een man een mannelijke persona neerzet. Dit doet zij als uiting van haar genderidentiteit en/of als vorm van entertainment.

SHEMALE

Dit zijn mannen met transseksuele  gevoelens die wel een borstimplantatie hebben ondergaan en/ of hormonen gebruiken die tot borstontwikkeling heeft geleid, maar ook de lichaamsvormen, stem en haargroei vrouwelijk heeft doen worden. Zij hebben geen of nog geen operatie ondergaan om hun penis te verwijderen en een vagina te laten maken. Velen werken (noodgedwongen) in de prostitutie als vrouw (met penis). Velen van hen kunnen nog wel een erectie krijgen en daarmee geslachtsverkeer hebben.

QUEER

Dit is een parapluterm voor onder andere homoseksualiteit en/of travestie, maar ook mensen uit de punkscene identificeren zich vaak als queer. De term is meestal bedoeld om zich af te zetten tegen de standaard heteronorm en trekt tegelijkertijd elk mogelijk hokje in twijfel. Progressieve queers beschouwen de homowereld als rolbevestigend en commercieel. Queers vinden bijvoorbeeld dat binnen de homoseksuele mainstream de hetero-instituten zoals het huwelijk te veel als moreel juiste standaard wordt gezien. Ook verafschuwen queers bedrijven die homoseksueel gedrag niet accepteren maar zich wel in commercieel opzicht tot de ‘roze markt’ richten.

MAN-IN-ROK

Dit zijn mannen die graag een rok dragen.  In de meeste gevallen gebeurt dit binnenshuis terwijl er een enkeling de moed opbrengt om er toch mee naar buiten te gaan.  Ook modeontwerpers blijven proberen om de man aan de rok (of beter: in de rok) te krijgen. Al veel langer kennen we de “kilt” en de “sarong” voor mannen. Ook in de oudheid werden door de Grieken en Romeinen doeken gedragen die we tegenwoordig rokken zouden noemen.

DEELTIJDVROUW

Klassieke manlijke travestiet, ook wel crossdresser of deeltijdvrouw genoemd.

SHOWGIRL

In de wereld van de transgenders zijn het mannen die willen schitteren in hun rol als vrouw. Ze kleden zich dan ook mooi en sexy en genieten van de aandacht die ze zo krijgen. Ze willen als vrouw opvallen. Dit in tegenstelling tot de travestiet en transgenderist die in het algemeen niet speciaal te veel de aandacht op zich willen vestigen, bang om gediscrimineerd te worden. Deze groep voelt zich vaak al goed als ze zichzelf in hun kleding en voorkomen als vrouw geslaagd voelen.

TRANSGENDERIST

Dit begrip dient niet gelijkgesteld te worden aan de term travestiet. De travestiet gaat doorgaans alleen incidenteel of in “deeltijd” door het leven als iemand van het andere geslacht. Een transgenderist doet dit altijd, en wenst dan ook aangesproken te worden als iemand van het geslacht, waarin hij of zij zich toont naar de buitenwereld, zelfs als dat niet man of vrouw heet.

INTERSEKSUALITEIT

Dit gaat op voor personen die bij de geboorte ambigue geslachtskenmerken bezitten, desondanks wordt hun geslacht vastgesteld als zijnde man of vrouw. Interseksualiteit heeft verschillende oorzaken en komt voor in een scala aan verschillende uitingen. Het is soms wel en soms niet aan het uiterlijk te zien dat er sprake is van interseksualiteit, dit kan dan op latere leeftijd dan nog bijvoorbeeld blijken uit onvruchtbaarheid. Het komt voor dat intersekse personen ook transgender zijn.

TRANSMAN

Een transgender man die bij geboorte en voor zijn transitie nog als meisje/vrouw werd aangeduid.

TRANSVROUW

Een transgender vrouw die bij geboorte en voor haar transitie nog als jongen/man werd aangeduid.

GENDERKINDEREN

Kinderen die in hun genderexpressie en/of genderidentiteit afwijken van het bij geboorte vastgestelde geslacht. Wanneer ze onder behandeling zijn bij het Gendercentrum van het VUmc kunnen ze vanaf hun 12e jaar puberteitsremmers krijgen en vanaf hun 16e jaar hormoonbehandeling waarmee het lichaam meer in overeenstemming komt met de genderidentiteit. De hormoonbehandeling wordt enkel begonnen als het behandelde kind een blijvende genderidentiteit en genderexpressie heeft die afwijkt van het geboortegeslacht.